Co się dzieje moich oskrzelach? Jakie są przyczyny astmy?
Płuca to narząd umożliwiający nam oddychanie. Płuca są zamknięte w klatce piersiowej i od jamy brzusznej oddziela je przepona, której rytmiczne skurcze umożliwiają oddychanie. Wdech jest czynnością aktywną, ale wydech odbywa się w sposób spontaniczny. Powietrze do płuc dostaje się poprzez system rurek zwanych oskrzelami. W trakcie oddychania powietrze dociera do pęcherzyków płucnych poprzez tchawicę i oskrzela. To w pęcherzykach płucnych tlen z powietrza dostaje się do krwi, a dwutlenek węgla w odwrotną stronę, czyli z krwi do płuc, a następnie na zewnątrz, w taki sposób organizm pozbywa się tego produktu przemiany materii. Tchawica to rura doprowadzająca powietrze z gardła do płuc, dzieli się na dwie mniejsze rurki, czyli oskrzela główne, które doprowadzają powietrze do prawego i lewego płuca. Wewnątrz płuc oskrzela rozgałęziają się wiele razy na coraz mniejsze rurki, aż stają się bardzo, bardzo małe. Te najmniejsze oskrzeliki doprowadzają powietrze do pęcherzyków płucnych, to są mikroskopijne twory podobne do małych baloników lub kiści winogron. Oskrzela są wyścielone błoną śluzową, większe oskrzela zawierają również chrząstkę, dzięki czemu się nie zapadają się oraz mięśnie; ściana mniejszych oskrzeli składa się głównie z mięśni. Przyczyną choroby jest proces zapalny, który toczy się w ścianie oskrzeli, głównie w błonie śluzowej. W błonie śluzowej gromadzą się komórki zapalne – między innymi eozynofile, limfocyty – to są te komórki, które mają nas chronić przed otoczeniem, a w przypadku astmy oskrzelowej stanowią przyczynę dolegliwości. Proszę zobaczyć, proces zapalny w astmie, to destrukcja błony śluzowej, przestaje nas ona chronić przed wnikającymi wirusami, bakteriami, zanieczyszczonym powietrzem, czy też alergenami. Gdy zastosujemy prawidłowe leczenie, czyli podamy steroidy wziewne, nabłonek się regeneruje, jest prawidłowo urzęsiony, stanowi barierę nieprzepuszczalną dla czynników, które mogą nam zagrozić.
Jak wygląda proces zapalny w astmie? Proces zapalny w ścianie oskrzeli sprawia, że oskrzela kurczą się zbyt łatwo, zbyt mocno w reakcji na różne czynniki, to może być zimne powietrze, silne zapachy. U zdrowego człowieka te czynniki nie wywołują skurczu oskrzeli. Ten stan nazywa się nadreaktywnością oskrzeli i to jest cecha charakterystyczna astmy oskrzelowej, ale oczywiście występuje nie tylko w astmie, ta nadwrażliwość może występować również w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, alergicznym nieżycie nosa lub w innych chorobach układu oddechowego, lub w chorobach układu krążenia. Proces zapalny prowadzi do przebudowy ściany oskrzeli, czyli zmiany prawidłowej struktury ściany oskrzela w grubą, przerośniętą; ten przerost dotyczy głównie mięśniówki układu oddechowego. Proces zapalny utrzymuje się niezależnie od obecności objawów choroby, czyli zapalenie się toczy, a my tego nie odczuwamy. Dopiero kiedy stanie się intensywne, dochodzi do takich objawów, jak kaszel, świsty, duszności. Dlatego bardzo ważne jest stosowanie leków przeciwzapalnych, nawet wtedy, kiedy nie ma objawów, bo te objawy pojawią się po pewnym czasie utrzymywania się stanu zapalnego w obrębie błony śluzowej oskrzeli.
Proszę Państwa – co dzieje się podczas napadu astmy?
Przyczyną napadów może być narażenie na alergen, tak jest u mniej więcej połowy pacjentów. Czyli czynniki, które powodują reakcję alergiczną, uczulenie – alergeny traw, drzew, odchody roztoczy kurzy domowego – mogą także zaostrzać objawy tej choroby. Jeżeli stan zapalny występuje w płucach, również zimne powietrze, wysiłek fizyczny, silne zapachy lub emocje mogą wyzwolić skurcz oskrzeli. Bardzo często w czasie infekcji, chociażby przeziębieniowej, gdy zakażenie wirusowe się aktywuje, dochodzi do rozwoju typowych dla astmy objawów. Czynniki te powodują uwalnianie z komórek zapalnych substancji powodujących skurcz oskrzeli. Mięśnie oskrzeli się kurczą, zmniejszając światło oskrzeli, utrudnia to przepływ powietrza przez oskrzela, tak jakbyśmy chcieli oddychać przez słomkę do picia napojów, jest to bardzo trudne. Zdecydowanie lepiej nam się oddycha pełną piersią niż przez słomkę. Duszność, świszczący oddech czy uczucie ucisku w klatce piersiowej są spowodowane właśnie zwężeniem oskrzeli. Z powodu zmian ciśnienia w klatce piersiowej bardzo trudny jest wydech, bo tak jak wspominałem, wdech jest czynnością aktywną, kurczy się nasza przepona i zaciągamy powietrze do płuc, wydech odbywa się samoistnie. Jeśli oskrzela są zwężone, bardzo trudno powietrze wypuścić z powrotem na zewnątrz. Dodatkowo w oskrzelach może zalegać duża ilość wydzieliny. Zmiany zapalne w obrębie błony śluzowej i obecność wydzieliny w oskrzelach powodują kaszel, dlatego, że chcemy odkrztusić coś, co utrudnia nam oddychanie. Kaszel, świsty, duszności – te trzy objawy astmy permanentnie dają o sobie znać. Ten kaszel najczęściej jest suchy, czasem napady kaszlu mogą się kończyć odkrztuszeniem niewielkiej ilości lepkiej, gęstej wydzieliny.
Proszę Państwa, stanowiące podstawę leczenia astmy oskrzelowej glikokortykosteroidy wziewne hamują proces zapalny i powodują ustąpienie przyczyny zaostrzenia. Leki rozszerzające oskrzela zmniejszają napięcie mięśni oskrzeli, co powoduje, że oskrzela rozszerzają się, ułatwia to przepływ powietrza i powoduje ustąpienie najbardziej uciążliwych objawów, czyli duszności. U chorych z objawami astmy można stosować sterydy i leki rozszerzające oskrzela jednocześnie, najlepiej z jednego inhalatora, to zwiększa skuteczność terapii.
