×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Czy astmę można wyleczyć?

prof. dr hab.n. med Marek L. Kowalski
Klinika Immunologii i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Czy astmę można się wyleczyć?

W trakcie tego spotkania, chciałem odpowiedzieć na pytanie, czy astmę można wyleczyć, i muszę zacząć od razu od odpowiedzi, która jest odpowiedzią negatywną. Astmy nie da się wyleczyć. Jest to choroba przewlekła, a więc należy liczyć się z tym, że zostanie na całe życie. Ale jest też dobra wiadomość. Jeżeli skutecznie leczy się astmę, to można nie mieć objawów tej choroby, a jeżeli one będą, to będą minimalne. Będzie można prowadzić normalne życie na co dzień, nawet nie pamiętając o tym, że chorujemy. Mówimy wówczas, że nasza choroba – astma – jest kontrolowana.

Niekiedy pacjenci zwracają się do nas z takim pytaniem, że słyszeli o jakimś pacjencie, który chorował na astmę i obecnie już nie choruje, a zatem przypuszczają, że być może jednak możliwe jest wyleczenie astmy. Musimy mieć świadomość, że astma ma, jak mówimy naturalną historię. Polega ona na tym, że w przebiegu choroby, w trakcie naszego życia, przebieg tej astmy ulega zmianie. Tylko u niewielu chorych astma przebiega tak samo od dzieciństwa do późnej starości. Czasami astma zaczyna się w dzieciństwie i potrafi gwałtownie zniknąć w okresie dojrzewania. Wtedy mówimy, że dzieci wyrastają z astmy. Aczkolwiek nie jesteśmy wtedy pewni, czy one wyrastają na zawsze. Częściej mamy do czynienia z taką sytuacją, że po intensywnym okresie chorowania w czasie dzieciństwie, dochodzi do kilkuletniego, a czasem wieloletniego, okresu zaniku choroby, jak mówimy remisji. Wtedy pacjent nie pamięta o tym, że chorował, ale niestety po wielu latach objawy astmy mogą powrócić. Musimy też wiedzieć, że astma pojawia się nie tylko w dzieciństwie. Może pojawić się w wieku średnim, może pojawić się w wieku starszym, i wówczas może mieć również bardzo różny przebieg.

Zatem najważniejszą rzeczą jest, żebyśmy przyjęli do wiadomości, że mając chorobę, możemy sobie z nią poradzić, czyli możemy ją kontrolować. Dla ułatwienia wyróżnimy kilka sposobów, kilka poziomów kontrolowania, czyli inaczej opanowania astmy. Dla nas najważniejsze jest, żeby pacjent miał dobre samopoczucie. W dobrym samopoczuciu, zwraca się uwagę na takie elementy, jak spokojny sen pacjenta w nocy bez przebudzeń z powodu duszności. Możliwość wykonywania codziennych czynności, żeby astma go nie ograniczała. Wreszcie, żeby nie występowały niespodziewane objawy duszności w ciągu dnia, czy w ciągu nocy. Ważne jest również to, aby pacjent nie musiał zbyt często przyjmować leków doraźnych, co stanowi dowód, że choroba nie jest dobrze kontrolowana.

Jeżeli na te wszystkie pytania, które omówiliśmy, odpowiemy pozytywnie, tzn. pacjent nie ma takich objawów, mówimy wówczas, że astma jest w pełni kontrolowana. Jesteśmy zadowoleni, możemy dalej kontynuować takie leczenie. Niestety, u niektórych pacjentów, którychś z tych elementów nie od razu jest spełniony, na przykład u pacjenta występują przebudzenia w nocy, albo pacjent musi przyjmować więcej leków doraźnych aniżeli zwykle. Mówimy wówczas, że astma jest częściowo kontrolowana albo niekontrolowana i wtedy taka sytuacja wymaga szczególnego działania. Pacjent z reguły powinien zwrócić się wtedy do lekarza, i wspólnie z lekarzem ustalić, co należy zrobić, żeby choroba znowu była pod kontrolą, żeby ją opanować, aby pacjent mógł normalnie i spokojnie żyć. Jak już wspomniałem, najważniejszym elementem i warunkiem skutecznego leczenia astmy, czyli kontroli astmy jest regularne przyjmowanie leków. Takim najważniejszym lekiem jest lek wziewny – glikokortykosteroid. To jest lek przeciwzapalny, który się stosuje zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Z reguły są to niewielkie dawki, które pacjenci muszą przyjmować, ale przyjmowanie regularnie takich niewielkich dawek zapewnia właśnie kontrolę astmy oskrzelowej. Jeżeli będzie się właściwie te leki przyjmować, tak jak zalecił lekarz, można spokojnie przypuszczać, że choroba nie będzie dokuczała, ale samo przyjmowanie leków to czasem za mało. Należy jeszcze przyjmować je w sposób właściwy. Leki te przyjmuje się w inhalatorkach. Wiemy, że tych inhalatorów jest kilka rodzajów i nie jest tak łatwo opanować technikę inhalacji, a zatem ważne jest, aby czytać instrukcję inhalatora, a najlepiej poprosić lekarza o wyjaśnienie w jaki sposób przyjmować te leki, a także sprawdzenie czy przyjmujemy te leki właściwie. Jeżeli będziemy to robić właściwie, mamy wielką szansę na dobrą kontrolę naszej choroby.

Dla astmy, która jest chorobą zależną w dużym stopniu od czynników środowiskowych, ważne jest unikanie czynników, które mogą być szkodliwe. Mogą to być zarówno czynniki, jak mówimy, nieswoiste, wynikające z zanieczyszczenia środowiska, jak i czynniki swoiste, związane z uczuleniem na konkretne substancje ze strony środowiskowej. Jednym z takich czynników, który potencjalnie może wywoływać duszność astmatyczną, jest wysiłek, ale będzie on wywołał duszność tylko wtedy, jeżeli choroba nie będzie dobrze leczona. Jeżeli astma jest dobrze leczona, to wysiłek będzie miał dla nas działanie dobroczynne. Będzie poprawiał naszą czynność oddechową, będzie powodował, że nasza astma będzie przebiegała łagodniej. Wiemy, że wybitni biegacze, tacy jak na przykład Marit Bjoergen, chorują na astmę, a mimo to osiągają sukcesy, Właśnie dlatego, że są regularnie i skuteczne leczeni.

Jakie mogą być jeszcze inne czynniki, które mogą pogarszać przebieg choroby, utrudniać kontrolę astmy? Taką grupą czynników są alergeny. Jeżeli występuje uczulenie, na przykład na alergeny kota czy psa, nie należy narażać się na kontakt z tym zwierzęciem. Nie powinno się trzymać w domu zwierzęcia, na które jest uczulenie, ponieważ duże stężenie alergenów może pogarszać przebieg choroby. Podobnie, w przypadku uczulenia na alergeny pyłkowe, na przykład na pyłki traw, czy pyłki brzóz, nie należy narażać się na nadmierny kontakt z tymi alergenami, pacjent uczulony na alergeny traw, nie powinien raczej w sezonie kosić traw, bo to jest bardzo duża ekspozycja, która może wywołać u niego objawy duszności. A więc należy po dobrej diagnostyce alergologicznej starać się unikać potencjalnie zaostrzających chorobę alergenów.

Ważne jest to, żeby pacjent chory na astmę, nie palił tytoniu. Dym tytoniowy zawiera wiele toksycznych substancji, które pogarszają stan oskrzeli u chorego na astmę. Ale jest jeszcze jeden ważny czynnik. Palenie powoduje, że leczenie stosowane w astmie jest mniej skuteczne. Jeżeli chory pali, musi przyjmować więcej leków steroidowych, więcej leków przeciwzapalnych, bo one są mniej skuteczne, a więc utrudnia sobie leczenie choroby.

W wyjątkowych grupach pacjentów spotyka się jeszcze czynniki, które mogą dodatkowo chorobę pogorszyć. Mniej więcej około 10% chorych na astmę może reagować dusznością na przyjmowanie leków przeciwbólowych, jak mówimy, leków przeciwzapalnych. Takie leki, jak na przykład aspiryna, niektóre leki przeciwbólowe, kilkadziesiąt minut po przyjęciu mogą wywołać nasilony, katar a czasem nawet silną duszność. Dlatego osoby, u których wystąpiły kiedyś takie objawy, powinny na to zwrócić uwagę, zgłosić lekarzowi, a lekarz doradzi im, jakie leki przeciwzapalne czy przeciwbólowe mogą brać bezpiecznie.

Wielu pacjentów musi zwracać również uwagę na warunki zawodowe. Są zawody, są środowiska, w których przebywanie może wiązać się z zaostrzeniem astmy oskrzelowej. Na przykład astma piekarzy. Chorzy pacjenci, uczuleni na składowe mąki, mogą mieć objawy duszności właśnie w czasie pracy. Podobnie istnieje astma fryzjerek czy fryzjerów, to jest reakcja na substancje chemiczne stosowane w trakcie zabiegów kosmetycznych w gabinecie fryzjerskim, czy w gabinecie kosmetycznym. Niekiedy takie objawy mogą być wywołane przez środki czyszczące, a zatem warto zwracać uwagę na swoje środowisko i samemu starać się zbadać, czy nie ma jakichś czynników, które nie sprzyjają dobremu samopoczuciu i po dyskusji z lekarzem można, i powinno się, dążyć do ich stopniowej eliminacji.

Astma czasami współistnieje z innymi chorobami. Jedną z takich poważniejszych chorób, z którą astma może współistnieć, jest tak zwana przewlekła obturacyjna choroba płuc. Często trudno jest odróżnić astmę od przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. To zadanie należy do lekarza. To jest ważne, ponieważ leczenie astmy, różni się nieco od leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

U chorych z astmą występują również często choroby współistniejące. Z reguły pojawiają się również objawy uczuleniowe ze strony innych narządów. Przykładowo, u osoby uczulonej na pyłki traw będzie występować nie tylko duszność astmatyczna, ale również objawy alergicznego nieżytu nosa. A zatem u tych chorych, równolegle do leczenia astmy należy leczyć objawy alergicznego nieżytu nosa. Jedną z trudniejszych do leczenia postaci astmy, jest astma związana z otyłością. Jeżeli pacjent ma nadwagę, to można się liczyć z tym, że choroba może mieć cięższy przebieg. Jej leczenie może być trudniejsze, a zatem dbałość o właściwą masę ciała może być również ważnym elementem utrzymywania właściwej kontroli stanu choroby.

Zatem, choć na to pytanie, czy astmę można wyleczyć, musimy odpowiedzieć negatywnie, to mamy dobrą wiadomość, że jeżeli będziemy astmę leczyć systematycznie, to może ona złagodnieć, mogą być wieloletnie nawet okresy remisji, albo bardzo łagodnego przebiegu tej choroby. Systematyczne leczenie spowoduje, że nawet z aktywną chorobą, będzie można normalnie żyć, normalnie się uczyć.

Data utworzenia: 11.07.2018
Zobacz także
  • Leki steroidowe w leczeniu astmy
  • Astma u ciężarnych. Jakie leczenie jest bezpieczne?
  • Jak zapobiegać zaostrzeniom astmy i co robić w razie zaostrzenia?
  • Leki i zasady leczenia. Jak prawidłowo używać inhalatorów?
  • Co się dzieje w moich oskrzelach? Jakie są przyczyny astmy?
  • Astma - co to za choroba i jak ją rozpoznawać? Cz. 2
  • Astma - co to za choroba i jak ją rozpoznawać? Cz. 1